Stwardnienie rozsiane, głównie określane jako SM, jest chorobą układu nerwowego, w wyniku której dochodzi do uszkodzenia jego struktur.
Czym jest stwardnienie rozsiane?
Stwardnienie rozsiane jest chorobą przewlekłą i postępującą. Polega ona na zaniku osłonek mielinowych. Jak sama nazwa wskazuje, w mózgu i wzdłuż rdzenia kręgowego dochodzi do rozsiewania się ognisk zapalnych. Stwardnienie rozsiane (SM) stwierdza się najczęściej u młodych osób między 20. a 40. rokiem życia, jednak może wystąpić w każdym wieku. Demielinizacja (zanik osłonek mielinowych) powoduje szereg zaburzeń ze strony układu nerwowego w postaci rzutów choroby. Limfocyty T, B oraz makrofagi, czyli komórki układu immunologicznego, stopniowo atakują system nerwowy. Postępują one zazwyczaj powoli, a przebieg i obraz kliniczny jest różny i indywidualny.
Etiologia stwardnienia rozsianego nie jest poznana, jednak wiadomo, iż wpływ na rozwój choroby mają nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu odpornościowego oraz procesy neurodegeneracyjne.
Objawy stwardnienia rozsianego
Stwardnienie rozsiane, objawy choroby związane są zaburzeniami ze strony układu nerwowego. Symptomów SM jest wiele, należą do nich:
- zaburzenia równowagi oraz chodu,
- parestezje, czyli zaburzenia czucia,
- objaw Lhermitte’a – czyli uczucie porażenia prądem, rozchodzące się wzdłuż ramion ku dolnej części ciała po przygięciu głowy do klatki piersiowej,
- dyskomfort bólowy,
- zaburzenia ostrości widzenia występujące w jednym oku,
- skurcze oraz wzmożone napięcie mięśniowe,
- uczucie przewlekłego zmęczenia,
- neuralgia nerwu trójdzielnego, czyli rwa twarzowa polegająca na nagłym bólu w okolicy czoła, policzka, nosa lub żuchwy (synonimem terminu neuralgia jest nerwoból),
- spadek libido oraz zaburzenia erekcji,
- problemy podczas mikcji oraz defekacji,
- zawroty głowy,
- drżenie mięśniowe,
- dyzartria, czyli różnego rodzaju zaburzenia mowy oraz artykulacji,
- zaburzenia koncentracji, pamięci oraz uwagi,
- niekiedy pojawiają się symptomu poprzecznego zapalenia rdzenia kręgowego.
Podczas rzutu choroby mogą występować różne objawy, a każdy następny rzut może wyglądać inaczej.
Rodzaje stwardnienia rozsianego
Stwardnienie rozsiane ma wiele postaci o różnym przebiegu. Wśród nich wymienia się:
- postać rzutowo-remisyjną – podczas przerwy między rzutami nie występują odchylenia neurologiczne lub pojawiają się one pojedynczo. Najczęściej występująca postać SM;
- postać pierwotnie postępującą – od momentu zachorowania dolegliwości chorobowe nasilają się, bez przerw remisyjnych;
- postać wtórnie postępującą – po epizodach rzutów i remisji, postęp choroby znacznie się nasila;
- postać pierwotnie postępującą z rzutami – jest to najcięższa z odmian choroby. Dolegliwości stale nasilają się, a dodatkowo występują również rzuty SM.
Diagnostyka stwardnienia rozsianego
Proces diagnostyczny stwardnienia rozsianego polega na analizie wymienianych objawów oraz wyników:
- rezonansu magnetycznego – dzięki niemu lekarz może ocenić zmiany, jakie zaszły w strukturach układu nerwowego,
- punkcji lędźwiowej – dzięki temu badaniu analizowany jest skład pobranego płynu mózgowo-rdzeniowego,
- badania elektrofizjologicznego – które na przykład ocenia siłę potencjałów wzrokowych.
Ostateczna diagnoza stawiana jest w oparciu o wyżej wymienione badania na podstawie specjalnie stworzonych kryteriów, nazywanych kryteriami McDonalda.
Leczenie stwardnienia rozsianego
Stwardnienie rozsiane w obecnej dobie w dalszym ciągu jest chorobą nieuleczalną. Nie ma leku, który pozwoliłby osobie chorej wrócić do pełni zdrowia. Mimo iż w Polsce są prowadzone terapie eksperymentalne, nie ma wiarygodnych badań wykazujących remisję choroby w wyniku ich stosowania. Ogólny schemat procesu terapeutycznego polega na złagodzeniu i zahamowaniu postępu choroby.
Leczenie również zmienia się w zależności od etapu choroby. Podczas rzutu podawane są glikokortykosteroidy: prednizon, metyloprednizolon oraz deksametazon. Droga podaży leków uzależniona jest od stanu chorego. Może być podawana zarówno drogą doustną, jak i dożylną. Podczas leczenia przewlekłego stosowane są leki mające na celu zahamowanie postępu choroby: natalizumab, octan glatirameru, składniki interferonu beta, mitoksantron oraz fingolimod. Pacjentowi zaleca się również uczęszczanie na rehabilitację oraz aktywność fizyczną.
