Zapalnie zatok jest dość powszechną i częstą infekcją górnych dróg oddechowych. Zdarza się zwłaszcza sezonowo, w okresie jesienno-zimowym, gdy warunki atmosferyczne nie sprzyjają dobremu zdrowiu, a odporność spada.
Choć z reguły u podłoża zapalenia zatok leżą infekcje wirusowe, a leczenie nie wymaga stosowania antybiotykoterapii, to mogą wystąpić powikłania przekształcające infekcję wirusową w infekcję bakteryjną lub poważniejsze zmiany, wymagające interwencji laryngologa.
Kiedy zapalenie zatok jest groźne i na co zwracać szczególną uwagę?
Funkcje zatok
Zatoki stanowią w ludzkim organizmie system połączonych jam, wypełnionych powietrzem i wyłożonych błoną śluzową. Całość połączona jest z jamą nosową i obejmuje niemal cały obszar twarzoczaszki.
Wymieniamy zatoki:
- sitowe,
- czołowe,
- szczękowe,
- klinowe,
a wszystkie razem nazywane są zatokami przynosowymi.
Każde z nich, choć umiejscowione inaczej, pełnią dwie, podstawowe funkcje – filtrującą i ogrzewającą wdychane przez nas powietrze. Główną wolę odgrywa wyściełająca zatoki błona śluzowa. Odpowiada za produkcję wydzieliny zabezpieczającej wnętrze jamy nosowej i zatok, dzięki czemu wdychane powietrze zostaje wstępnie oczyszczone z drobnoustrojów i alergenów, ogrzane, a następnie przetransportowane do dalszych partii układu oddechowego.
Problem pojawia się w momencie, gdy funkcjonowanie błony śluzowej zostaje zaburzone i dochodzi do nadprodukcji wydzieliny. Wówczas mówimy o stanie zapalnym zatok.
Zapalenie zatok – rodzaje i diagnostyka
W laryngologii rozróżnia się dwa rodzaje zapalenia zatok.
Ostre zapalenie zatok
To stan, w którym błony śluzowe zostają podrażnione i rozwija się infekcja. Przyczyn może być wiele, a wśród nich znaleźć się mogą alergeny, wirusy, bakterie a nawet podrażnienia wynikające ze zbyt suchego lub ostrego powietrza albo stanów zapalnych w jamie ustnej, w tym próchnicy.
Przy ostrym zapaleniu zatok możemy zaobserwować takie objawy, jak np.:
- Intensywny, wodnisty lub gęsty, ropny katar
- Utrudnione oddychanie przez nos
- Uczucie opuchnięcia nosa
- Ból u nasady nosa lub w jego obrębie
- Ból w okolicy oczu, czoła lub z tyłu głowy
- Nieprzyjemny zapach z ust
- Ból górnych zębów
Choć ostre zapalenie zatok może być zarówno wirusowe, jak i bakteryjne oraz przebiegać bez lub z wystąpieniem gorączki, charakterystycznym dla niego jest fakt, że to stan przejściowy, pojawiający się sezonowo lub okolicznościowo. Sama infekcja nie trwa dłużej, niż 12 tygodni, a pomiędzy jedną i kolejną infekcją zatok mija dużo czasu.
Inaczej jest w drugim przypadku.
Przewlekłe zapalenie zatok
Do przewlekłego zapalenia zatok dochodzi z reguły wskutek nieprawidłowego leczenia lżejszych infekcji lub błędnej diagnostyki, nierozpoznającej prawdziwej przyczyny wystąpienia stanu zapalnego w zatokach.
Wśród przyczyn przewlekłego zapalenia zatok wymienia m.in.:
- Nieprawidłowo leczone ostre zapalenie zatok
- Zaburzona anatomia jamy nosowej (przerośnięte małżowiny nosowe, krzywa przegroda nosowa)
- Kostniaki
- Torbiele
- Stany zapalne w jamie ustnej, w tym próchnica
- Polipy
Charakteryzuje się nie tylko podobnymi objawami do ostrego zapalenia zatok, ale przede wszystkim powtarzalnością. O przewlekłym zapaleniu zatok mówimy wówczas, gdy infekcje nawracają w krótkich odstępach czasu lub trwają nieprzerwanie przez okres dłuższy, niż 12 tygodni.
W przypadku przewlekłego zapalenia zatok farmakoterapia ma niewielką skuteczność i z reguły niezbędne jest wykonanie zabiegów przywracających prawidłową drożność ujścia zatok lub korekta anatomii jamy nosowej.
Powikłania przy zapaleniu zatok
Choć, jak wspomniano na początku, zapalenie zatok jest dość powszechną infekcją, nie należy jej bagatelizować. W wyniku nieprawidłowo leczonego zapalenia zatok może bowiem dojść do poważniejszych powikłań, które w znacznym stopniu wpłyną na pogorszenie ogólnego stanu zdrowia i będą wymagały znacz nie bardziej radykalnych metod leczenia.
Zignorowane stany przewlekłego zapalenia zatok mogą prowadzić do trwałych zmian przerostowych w obrębie błony śluzowej. To z kolei może doprowadzić do pojawienia się w zatokach torbieli lub kostniaków. Poza tym, w przypadku nieleczonego przewlekłego zapalenia zatok może także dojść do rozprzestrzenienia się infekcji na inne partie organizmu. W efekcie tego zachodzi ryzyko wystąpienia nie tylko stanów zapalnych w dolnych partiach układu oddechowego, ale także do zakażeń w obrębie opon mózgowo-rdzeniowych czy narządu wzroku.
Leczenie zapalenia zatok
W zależności od rodzaju infekcji leczenie może mieć postać farmakologiczną lub chirurgiczną.
Przy ostrym zapaleniu zatok z reguły stosowane jest leczenie objawowe lub ewentualnie antybiotykoterapia.
W przewlekłym zapaleniu zatok istotne jest poznanie przyczyny problemu. Samo udrożnienie ujścia zatok wykonywane jest endoskopowo, poprzez funkcjonalną endoskopową operację zatok. To nieinwazyjny zabieg wykonywany przez laryngologa. Jeśli jednak przyczyna leży np. po stronie krzywej przegrody nosowej albo małżowin nosowych, może być konieczne wykonanie także konchoplastyki bądź septoplastyki.
Niezależnie jednak od przyczyny, problemy z zatokami z reguły wiążą się z obrębem twarzoczaszki, czyli dziedziną przede wszystkim laryngologii. Warto więc udać się do dobrego specjalisty, wybierając profesjonalną klinikę laryngologiczną. Dzięki temu zarówno pełną diagnostykę jak i leczenie możemy wykonać w jednym miejscu.
